Stopt de gaswinning nu dan écht? Zes vragen en antwoorden (2024)

Deze vrijdag wordt circa 65 jaar na de ontdekking van gas in de provincie het Groningenveld definitief gesloten. Maar hoelang duurt het dichten van het gasveld? Stoppen daarmee de aardbevingen in de provincie? En wat als een kabinet in de toekomst toch anders besluit?

Zes vragen en antwoorden over het sluiten van het Groningenveld:

Ja. Na het besluit van de Eerste Kamer dinsdagavond 16 april gaat het echt gebeuren. De koning heeft de wet ondertekend en de wet is gepubliceerd in de Staatscourant. Daarmee komt de vergunning van de NAM om gas te winnen uit het Groningenveld te vervallen.

Staatssecretaris Hans Vijlbrief van Mijnbouw tekent en overhandigt komende vrijdag symbolisch de wet die de beëindiging regelt, op de plek waar in 1959 het gas is ontdekt: op het land van wijlen boer Boon, langs de A7 bij Kolham. Op deze plek langs de snelweg staat ook het gasmolecuul.

Het gas werd sinds 1963 gewonnen door de NAM, een samenwerking tussen de Staat, Shell en Exxon. De NAM haalde zo'n 2.300 miljard kubieke meter gas uit het Groningenveld.

Door de gaswinning zijn de afgelopen tientallen jaren 1.581 aardbevingen veroorzaakt, waaronder vijftien met een kracht van 3.0 op de schaal van richter of hoger. De zwaarste beving was in 2012 bij Huizinge. Deze had een kracht van 3.6 op de schaal van Richter.

De trillingen in de grond zorgden de afgelopen jaren voor honderdduizenden schademeldingen. Het heeft alleen al de staat zo'n 2 miljard euro gekost.

Maar na vrijdag is het gedaan met de gaswinning uit het Groningenveld. De gaskraan komt dus ook niet meer op een 'waakvlam' (een soort stand-by stand) te staan. Ook zal de gaskraan niet heropend worden bij een paar koude dagen. Het is echt afgelopen.

Maar: helemaal voorbij met de gaswinning in de provincie is het niet. Naast het grote Groningenveld zijn er namelijk nog zeventien kleine velden, die wel open blijven:

Deze velden zijn veel kleiner dan het veld dat nu dichtgaat. Ter vergelijking: op de waakvlam werd er in het Groningenveld nog vier keer zoveel gas gewonnen als in alle kleine deze velden bij elkaar.

Toch is gaswinning uit de kleine velden niet onschuldig. Zo zorgden ze bij elkaar voor 62 aardbevingen, zegt seismoloog Läszlo Evers van het KNMI. De zwaarste zijn verschillende bevingen met een kracht van 1.7 op de schaal van Richter, de laatste op 17 november 2022 uit het gasveld van Kommerzijl.

Ja, ook al wordt er geen gas meer gewonnen, er blijft een risico op aardbevingen in de provincie. Niet alleen omdat er kleine gasvelden openblijven. Het kan ook nog jaren duren voordat de bodem van het grote Groningenveld weer stabiel is.

Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), een instantie van de Rijksoverheid die de veiligheid van gaswinning berekent, legt in een video uit waarom er ook na het sluiten van de gaskraan aardbevingen blijven:

Het SodM verwacht wel dat het aantal aardbevingen afneemt. Wanneer de aardbevingen door het Groningenveld echt stoppen? Volgens inspecteur-generaal Theodor Kockelkoren is dat onmogelijk te voorspellen.

Gelukkig hebben we de afgelopen jaren inderdaad gezien dat er minder aardbevingen zijn als er minder gas wordt gewonnen. Ook de sterkte van bevingen is minder dan in de jaren waar er veel gas werd gewonnen. Maar het risico blijft dus bestaan, ook bij kleine velden.

Het aantal bevingen hoger dan kracht 1.0 de afgelopen jaren:

Terug naar de sluiting van het Groningenveld. De NAM is bezig met het ontmantelen van de gasboorlocaties. Dat gebeurt met een 'opruimtoren' van het bedrijf WellGear uit het Drentse Westerbork.

Zo gaat het in zijn werk:

De toren trekt de pijpleidingen, die tot drie kilometer diep zitten, uit de grond. Werklui plaatsen vervolgens een metalen plug ter hoogte van de zoutlaag direct boven het gasveld. Op de plug wordt minimaal 50 meter cement gestort. Hierboven volgen meerdere lagen cement met daartussen zoutwater. Regelmatig wordt getest of de cementpluggen de put goed afsluiten.

Als de put lekdicht is afgesloten, wordt het bovengrondse deel weggehaald. De gasput wordt tot op drie meter diepte afgezaagd en verwijderd. Zo kan het terrein gebruikt worden voor een ander doel.

Hou je vast: het dempen van de putten kan naar verwachting zo'n vijftien jaar duren. Het Groningenveld telt ruim 300 gasputten die gedempt moeten worden. In ideale omstandigheden kan de opruimtoren zo'n dertig putten per jaar ontmantelen.

Lees verder onder de foto

Een medewerker van de NAM was er bij het sluiten van een gasput in Zuidbroek in 2020 al duidelijk over: 'Als je alles in een keer zou willen doen, heb je driehonderd van deze torens nodig.' Er is er voorlopig één.

Momenteel wordt er in Nederland elk jaar zo'n 31 miljard kubieke meter gas gebruikt. Volgens verschillende schattingen zit er in het Groningenveld nog zo'n 400 tot 600 miljard kubieke meter gas dat niet is gewonnen.

Wat als een nieuw kabinet toch besluit weer gas te willen winnen, bijvoorbeeld om Nederland of Europa van energie te kunnen voorzien bij een oorlogssituatie? Of vanwege het geld? Die zorg leeft bij verschillende Groningers, wordt duidelijk in de reacties aan RTV Noord. Het vertrouwen dat de gaskraan écht dicht blijft, lijkt laag.

Als de politiek in de toekomst ooit besluit om tóch nog gas in Groningen te winnen, moet daarvoor eerst de wet weer worden aangepast. Die moet door de Eerste en Tweede Kamer. Bovendien moeten er dan opnieuw vergunningen worden verleend. Zo’n procedure duurt normaal gesproken jaren, al hebben we in tijden van corona gezien dat alles een stuk sneller kan met een spoedwet.

Hoe baanbrekend het ook is dat er een wet wordt getekend waarmee de gaswinning in het Groningenveld definitief stopt, de Groningse onzekerheid is er nog niet mee weggenomen.